Kościół św. Ducha – Klasztor OO. Jezuitów

    W 1400 roku mieszczanin sądecki ufundował gotycki kościół pod wezwaniem św. Ducha i Jedenastu Tysięcy Dziewic (towarzyszek św. Urszuli), a został on umiejscowiony przy szpitalu i przytułku istniejącym w tym miejscu już od XIV wieku. W 1410 roku król Władysław Jagiełło ufundował klasztor i sprowadził ojców norbertanów, aby przejęli opiekę nad szpitalem i kościołem.

Kościół w 1611 roku uległ częściowemu zniszczeniu od pożaru, został jednak odbudowany. Po pierwszym rozbiorze Polski decyzją cesarza austriackiego Józefa II, sądecki zakon norbertanów został skasowany w 1784 roku, klasztor opustoszał, a kościół zamieniono na magazyn wojskowy. Dopiero w 1831 roku klasztor i kościół objęli ojcowie jezuici, którzy postarali się o remont i ponowną konsekrację kościoła. Po kolejnym pożarze w 1894 roku, odbudowany kościół przybrał dzisiejszy wygląd.

    Na dziedziniec kościoła prowadzą dwie bramy barokowe z XVIII wieku (jedna od ul. Piotra Skargi, druga od ul. św. Ducha), na nim pośrodku umiejscowiona jest statua Matki Boskiej z końca XIX wieku. Podcienia, których ściany zdobią płaskorzeźby tajemnic różańcowych, zbudowano w 1980 roku. We wnętrzu kościoła na szczególną uwagę zasługuje ołtarz główny, neogotycki z 1890 roku, a w nim łaskami słynący obraz Matki Bożej Pocieszenia, namalowany temperą na desce lipowej w 1569 roku przez nieznanego malarza. Po bokach obrazu znajdują się figury św. Piotra i św. Pawła, poniżej malowidła dwóch biblijnych scen: Zwiastowania i Ofiarowania Pana Jezusa w świątyni, a po ich bokach postacie czterech ewangelistów z ich symbolami.

    Niemal cała świątynia jest wyposażona w zabytkowe skarby: ambona ścienna, neobarokowa z 1891 roku, Stacje Drogi Krzyżowej to obrazy na płótnie sprowadzone z Wiednia w 1878 roku, organy muzyczne z 1888 roku. Nad przejściem do nawy bocznej obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z I połowy XVII wieku. W nawie bocznej ołtarz św. Józefa z 1898 roku. Do nawy bocznej przylega kaplica pod wezwaniem św. Stanisława Kostki, w ołtarzu której znajduje się obraz olejny patrona kaplicy z XVII wieku, przywieziony z kościoła św. Piotra i Pawła we Lwowie i relikwie świętego.

    Budynek klasztoru składa się z zabudowań ponorbertańskich z XVII wieku i budynków wzniesionych przez jezuitów po 1834 roku. Wraz ze ścianą nawy kościoła św. Ducha tworzą czworoboczny zespół z wirydarzem pośrodku. Na południowej ścianie klasztoru od strony wirydarza czas wskazuje okazały i jedyny w Nowym Sączu zegar słoneczny.

    Ojcowie jezuici prowadzili zakonne zakłady naukowe, od 1832 roku istniało w Nowym Sączu kolegium dla studiujących filozofię – było to jedyne miejsce w całym cesarstwie austro-węgierskim, gdzie nauka prowadzona była w języku polskim. Zakon prowadził także gimnazjum, Małe Seminarium, Dom Sodalicyjny dla zrzeszenia religijnego z salą teatralną na 450 miejsc. Zakon utrzymywał się z młyna, folwarku i przyklasztornego ogrodu o powierzchni 7 hektarów. Wszystko to po 1950 roku zostało upaństwowione. Dopiero w 1989 roku odzyskano Dom Sodalicyjny, w którym prowadzona jest bursa dla chłopców. W klasztorze działa Jezuickie Centrum Edukacyjne z liceum i szkołą podstawową. Prowadzona jest też rozbudowa przyklasztornych budynków.

Adres: ulica Piotra Skargi 10

Warto zobaczyć:

• Na południowej ścianie klasztoru jedyny w Nowym Sączu zegar słoneczny.

Czy wiesz, że:

• 10 sierpnia 1963 kardynał Stefan Wyszyński i biskup Karol Wojtyła dokonali koronacji cudownego obrazu Matki Bożej Pocieszenia, który znajduje się w kościele św. Ducha. Obraz od stuleci cieszy się wielkim kultem wiernych.
• W latach 1882- 1897 w klasztorze przebywał ks. Jan Sygański, autor między innymi wydanego na 600 – lecie lokacji miasta szkicu historycznego „Nowy Sącz, jego dzieje i pamiątki dziejowe” oraz trzy tomowego dzieła „Historya Nowego Sącza od wstąpienia dynastii Wazów do pierwszego rozbioru Polski”. Poszukując źródeł historycznych do tej pracy przepisał w dosłownym brzmieniu akta i przywileje królewskie Nowego Sącza, ratując ich treść od zagłady, ponieważ spłonęły one podczas pożaru ratusza miejskiego w 1894 roku.
• W klasztorze ojców jezuitów w Nowym Sączu powstały znane pieśni religijne: kolęda „Nie było miejsca dla Ciebie”, autorstwa Mateusza Jeża, „My chcemy Boga” Gustawa Eugeniusz Fihausera Mieczowskiego czy „Chwalcie łąki umajone” Karola Bołoz Antoniewicza.
• www.nowysacz.jezuici.pl